“Төрийн бүтээмжийн сэргэлт-эрүүл мэндийн салбарын цахим шилжилт” үндэсний зөвлөлдөх уулзалт өнөөдөр /2024-04-08/ “Шангрила” зочид буудлын хурлын танхимд эхэллээ.
Эрүүл мэндийн яам, Цахим хөгжил, харилцаа, холбооны яам, НҮБ-ын Хүүхдийн сан хамтран зохион байгуулж буй уг уулзалтад ЭМЯ, ЦХХХЯ болон Азийн цахим эрүүл мэндийн холбооны төлөөлөл, нийслэл, орон нутгийн эрүүл мэндийн байгууллагуудын удирдлага, мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд оролцож байгаа юм.  



Үндэсний зөвлөлдөх уулзалтад зориулан Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ илгээлт ирүүүлснийг  нээлтийн үеэр Ерөнхий сайдын нийгмийн бодлогын зөвлөх Ч.Болортуяа уншиж гардуулсан.
Мөн Эрүүл мэндийн дэд сайд С.Энхболд, Монгол дахь НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Суурин төлөөлөгч Эваристе Коуасси Комлан нар үндэсний зөвлөлдөх уулзалтыг зохион байгуулж буй зорилго, зорилтын талаар товч танилцуулан үг хэлж оролцогчдод амжилт хүслээ.
Хоёр өдөр үргэлжлэх зөвлөлдөх уулзалтын эхний өдрийн үдээс өмнөх хуралдаанд Цахим хөгжил, харилцаа, холбооны сайд Н.Учрал Монгол Улсын цахим шилжилтийн бодлого, Эрүүл мэндийн дэд сайд С.Энхболд Эрүүл мэндийн салбарын цахим шилжилтийн талаар  танилцуулж, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Эрүүл мэндийн хамтын ажиллагааны зөвлөлийн шинжээч, АНУ-ын Карнеги Меллон их сургуулийн зөвлөх Диксон Памела Грахам ДЭМБ, Олон улсын цахилгаан холбоо хамтран гаргасан “Цахим эрүүл мэндийн хүрээ”-ний талаарх мэдээллийг өглөө.



Эрүүл мэндийн дэд сайд С.Энхболд илтгэлдээ эрүүл мэндийн салбарын удирдлага, мэдээллийн тогтолцооны түүхэн хөгжлийг анх 1930 онд Эрүүлийг хамгаалах яам  байгуулагдахад хүн амын эрүүл мэндтэй холбоотой мэдээ, тайлан гаргах орон тооны бүртгэгчийг ажиллуулж эхэлсэн цаг үеэр тооцож болно гээд үүнээс 40 жилийн дараа анхны 6 комьютер суурилуулж, “Машинт станц”-ыг байгуулснаар анхны бие даасан бүтэц бий болж, бүрэн автоматжуулах эхлэл тавигдсаныг дурдав.
Үүнээс хойш эрүүл мэндийн салбарт 1996 онд MNSYS тайлан бүртгэлийн программ, 1998 онд MED-INFO тайлан бүртгэлийн программ, 2007 онд телемедицин, 2015 онд мобайл технологи гэхчилэн үе шаттайгаар бүртгэлийн программууд нэвтэрч, улмаар 2022 онд Олон улсын кодчлолыг ашиглаж 706 эрүүл мэндийн байгууллагыг холбон эрт илрүүлгийг хийж эхэлсэн бөгөөд өдгөө эрүүл мэндийн салбарт хиймэл оюун ухаан давшингуй нэвтэрч эхэлж байна.
HҮБ-ын төрөлжсөн байгууллагууд  болон Дэлхийн банкнаас хамтран хийсэн “Эхийн эндэгдлийн хандлага 1990-2015”  судалгаанд дэлхий дахинд 1990 оноос хойш эхийн эндэгдэл бараг 44 хувиар буурсныг тэмдэглэсэн. Уг судалгаанд “Мянганы хөгжлийн 5 дахь зорилтыг хангасан“ буюу эхийн эндэгдлийг 1990 орны түвшнээс 75 хувиас илүү бууруулсан зэрэглэлд Кампучи, Бутан, Кабо Верде, Иран, Лаос, Малдив зэрэг 9 орныг тодорхойлоход эдгээр улсын нэг нь Монгол болсон нь  эрүүл мэндийн салбарын удирдлага, мэдээллийн тогтолцоо сайн бэхжсэний үр дүн гэсэн үнэлгээг авсан билээ.
Түүнчлэн телемедициний үйлчилгээ 2007 онд анх “шууд видео холболт хийх, зөвлөгөө авах /realtime/”, “программ хангамж ашиглан зөвлөгөө авах /store and forward/” гэсэн хоёр чиглэлээр нэвтэрч байсан бол өнөөдөр 41 байгууллага realtime сүлжээнд холбогдсон, эмнэлзүйн 18 чиглэлээр телемедициний үйлчилгээг авах боломжтой болоод байгаа юм.
Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого  “Алсын хараа-2050”-д алслагдсан дүүрэг, дагуул хотод телемедицин, цахим эрүүл мэндийн дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх зорилго тавьсан. Энэ хүрээнд “Телемедициний үндэсний сүлжээ үйлчилгээ”-ний нэгдсэн бүтцийг бий болгохоор ажиллаж, телемедицинээр оношилгоо, эмчилгээ, зөвлөгөө, сургалтуудыг тогтмол хийж байна.
Эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээг иргэдэд ойртуулах, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээнд мобайл технологийн хэрэглээг өргөжүүлэх нь” санаачилгыг Засгийн газар, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын дэмжлэгтэйгээр 2016 оноос хойш хэрэгжүүлж байна. Эмч нар мобайл технологи ашиглан өвчин, эмгэгийг эрт илрүүлэн, шаардлагатай тохиолдолд лавлагаа шатлалд шилжүүлж, цаг алдалгүй тусламж үйлчилгээ үзүүлэх боломжтой болсон. 2016 оноос эхлэн Өрх, сум, тосгоны 442 эрүүл мэндийн байгууллага буюу 81.8 хувь мобайл  технологийг өдөр тутмын үйл ажиллагаандаа хэрэглэж байна.
Олон улсын кодчлолыг ашиглаж төрийн болон хувийн хэвшлийн 706 эрүүл мэндийн байгууллагыг холбон эрт илрүүлгийг хийж эхэлснээс хойш 2024 оны гуравдугаар сарын 28-ны байдлаар улсын хэмжээнд 1 356 815 хүн эрт илрүүлэгт хамрагдсан нь нийт хамрагдвал зохих хүн амын 40.3 хувийг эзэлж байна. Энэ нь Монгол Улсын хэмжээнд анх удаа цахим технологи ашиглан BIG DATA үүсгэсэн төдийгүй Номхон далайн Баруун бүсийн “Шинэ санаа-инноваци”-д манай эрт илрүүлгийг онцлон тэмдэглэсэн зэрэг мэдээллийг дэд сайд С.Энхболдын илтгэлээс оролцогчид авсан.



Үндэсний зөвлөлдөх уулзалтад оролцогчид   өнөөдрийн хуралдаанаар Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны Цахим хөгжлийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Б.Билэгдэмбэрэлийн “Салбар хоорондын мэдээлэл солилцоо” , Азийн цахим эрүүл мэндийн холбооны олон улсын зөвлөх Амийра Хамидын “Монгол Улс дахь “Цахим эрүүл мэнд”-ийн нөхцөл байдлын хөндлөнгийн үнэлгээний үр дүн”, Азийн цахим эрүүл мэндийн холбооны гүйцэтгэх захирал Жэй Ганеш Удаяасанкараны “Их өгөгдлийн дүн шинжилгээ”, “Алсын зайн анагаах ухааны олон улсын сайн туршлага”, Кибер халдлага зөрчилтэй тэмцэх нийтийн төвийн Кибер халдлагаас урьдчилан сэргийлэх газрын дарга Г.Гантуяагийн “Эрүүл мэндийн мэдээллийн аюулгүй байдал”, АНУ-ын Карнеги Меллон их сургуулийн зөвлөх  Диксон Памела Грахамын “Хиймэл оюун ухааныг эрүүл мэндийн салбарт ашиглах нь”, FESC, FJCS, Люксембургийн хөгжлийн агентлагийн ахлах зөвлөх, УГТЭ-ийн Зүрх судасны үндэсний төвийн зөвлөх Д.Мөнгөнчимэгийн "Зүрх судасны өвчний оношлогоо эмчилгээг сайжруулахад телемедицин ашигласан туршлага" илтгэлүүдийг сонсож, хэлэлцүүүлэг өрнүүллээ. Уулзалт маргааш үргэлжилнэ.